Woda jest jednym z najważniejszych budulców naszego organizmu
Woda stanowi od 60% do 70% masy ciała dorosłego człowieka i nawet do 80% w przypadku dziecka. Odwodnienie występuje wtedy, gdy zużycie wody przez organizm przekracza ilość wody jaką mu dostarczamy. Najczęstszym przyczyną odwodnienia, jest wysiłek fizyczny, choroba lub wysoka temperatura i/lub wilgotność powietrza. Z tego tekstu dowiesz się jakie są objawy odwodnienia oraz jak im zapobiegać.
Deficyt wody w organizmie człowieka
Większość ludzi dobrze toleruje stosunkowo niewielki – 3 – 4% – deficyt wody w organizmie, na ogół bez większych trudności lub niekorzystnych skutków zdrowotnych. W takim wypadku objawy odwodnienia nie są jeszcze groźne dla naszego zdrowia, ale już możemy odczuwać niektóre jego efekty.
Spadek nawodnienia o 5% do 8% może już powodować zmęczenie i zawroty głowy. Utrata ponad 10% całkowitej zawartości wody w organizmie, może powodować pogorszenie stanu fizycznego i psychicznego któremu towarzyszy bardzo silne pragnienie. Deficyt o wysokości od 15% do 25% wody w organizmie, jest na ogół śmiertelny.
Objawy odwodnienia
główne objawy odwodnienia obejmują:
- uczucie pragnienia
- bóle głowy
- ogólny dyskomfort
- utratę apetytu
- brak skupienia
- zmniejszenie objętości wydalanego moczu
- ciemny kolor moczu
- zmęczenie
- rozdrażnienie
- suchość w ustach
- suchą i chłodną skórę
- fioletowe paznokcie
- w krańcowych przypadkach drgawki
Objawy odwodnienia u dzieci i niemowląt, mogą być inne niż u dorosłych:
- suche usta i język
- brak łez podczas płaczu
- suche pieluchy przez 3 godziny i więcej
- zapadnięte oczy i policzki,
- senność, brak energii lub drażliwość
Uwaga: Ciężkie odwodnienie jest poważnym stanem zagrażającym życiu i wymaga natychmiastowego leczenia!
Ile człowiek może wytrzymać bez wody?
Wszystko zależy tutaj od okoliczności i osobistych predyspozycji. Jest sprawą dość oczywistą, że ktoś wykonujący intensywny wysiłek fizyczny, traci więcej wody niż ktoś kto większość czasu spędza śpiąc. Ogromne znaczenie ma też temperatura i wilgotność powietrza. W klimacie umiarkowanym, przy temperaturze około 20 stopni celsjusza, bez wody można wytrzymać nawet 10 dni. Jednak przy temperaturze powyżej 30 stopni, czas skraca się do maksymalnie jednego tygodnia. Natomiast na pustyni, przy średniej temperaturze 50 stopni celsjusza, będą to już tylko maksymalnie 2 dni, a nawet jeszcze krócej.
W sytuacjach kryzysowych i ekstremalnych, odpowiednie nawodnienie organizmu, jest sprawą kluczową. Należy zadbać o zapas wody pitnej, przechowywanej w odpowiedni sposób. Z różnych przyczyn, może się zdarzyć że nie będziemy dysponowali takim zapasem, wtedy pozostaje nam pozyskiwanie wody “skąd się da”.
Jeśli pijemy wodę ze strumieni, rzek lub kałuż, to zawsze należy ją przed spożyciem przynajmniej przegotować.
Gotowanie jest najprostszym i dostępny każdemu sposobem na oczyszczenie wody w niemal każdych okolicznościach. Woda często zawiera bakterie, pasożyty i inne szkodliwe składniki, które należy wyeliminować. Można się w tym celu zaopatrzyć w tak zwaną słomkę życia, dostępną za stosunkowo niewielkie pieniądze na Allegro i Amazonie. Sami też możemy zbudować prosty filtr z dostępnych niemal wszędzie materiałów, jest to jednak materiał na osobny artykuł.
Z moich osobistych doświadczeń wynika, że większość ludzi pije mniej wody niż rzeczywiście potrzebuje. Bear Grylls twierdzi, że gdy odczuwasz pragnienie, to już jesteś odwodniony, dlatego należy pić wcześniej, z odpowiednim wyprzedzeniem, tak aby nie dopuścić do uczucia pragnienia.
Test na nawodnienie organizmu
Bardzo prostym testem na sprawdzenie nawodnienia organizmu, jest test skórny. Żeby go wykonać, należy złapać i chwilę przytrzymać skórę na zewnętrznej stronie dłoni (w okolicach przegubu), między kciukiem a palcem wskazującym. Gdy puścimy, skóra powinna natychmiast rozciągnąć się i wrócić na swoje pierwotne miejsce, bez żadnych odkształceń. Jeśli jesteśmy odwodnieni, to nasza skóra będzie mniej elastyczna i przez jakiś czas (przez sekundę lub dwie) pozostanie zniekształcona.
Innym wyznacznikiem odwodnienia może być kolor moczu. Ogólna zasada jest taka że im ciemniejszy mocz, tym bardziej jesteśmy odwodnieni.
Objawy odwodnienia stają się coraz bardziej nasilone, wraz z większą całkowitą utratą wody w organizmie. Wykazano, że już niewielka ilość utraty wody w organizmie rzędu 1% – 2%, mimo że nie jest groźna dla naszego zdrowia, to osłabia sprawność poznawczą.
U osób powyżej 50 roku życia, uczucie pragnienia jest mniejsze i nieadekwatne do zapotrzebowania organizmu na wodę, na dodatek zmniejsza się wraz z wiekiem. Wielu seniorów cierpi na objawy odwodnienia.
Główne przyczyny odwodnienia
Przyczyny odwodnienia jest wiele, i obejmują między innymi:
- temperaturę, ciśnienie i dużą wilgotność powietrza
- przebywanie na dużych wysokościach
- uprawianie sportów wyczynowych i wytrzymałościowych
- różnego rodzaju choroby przewlekłe
- brak odczuwania uczucia pragnienia
- spożywanie leków i innych substancji odwadniających organizm
- biegunkę i wymioty
Odwodnienie następuje wtedy, gdy spożycie wody jest mniejsze, niż jego utrata przez organizm, podczas normalnych procesów fizjologicznych, takich jak:
- oddychanie
- oddawanie moczu
- pocenie się
Jak zapobiegać odwodnieniu?
W życiu codziennym uczucie pragnienia, jest na ogół wystarczającym wskaźnikiem, dzięki któremu możemy utrzymać odpowiednie nawodnienie organizmu. Jednak według niektórych specjalistów, w momencie gdy odczuwamy pragnienie, już jesteśmy odwodnieni. Należy więc pić niejako na zapas – zanim jeszcze pojawi się uczucie pragnienia. Minimalne dobowe spożycie wody, różni się w zależności od masy ciała, środowiska, diety, apetytu, wysiłku i genetyki. Nie ma tutaj jakieś z góry określonej ilości wody jaką należy dziennie spożyć.
Sportowiec biegający w maratonach, będzie potrzebował tej wody znacznie więcej, niż ktoś spędzający cały dzień przy biurku w klimatyzowanym pomieszczeniu. Warto też zdawać sobie sprawę z tego, że wodę przyjmujemy nie tylko w postaci płynów, ale także pod postacią pożywienia. Przykładowo, wiele owoców i warzyw składa się z wody, aż w ponad 90%.
W ciepłym i wilgotnym środowisku, na przykład w tropikach lub podczas bardzo intensywnego wysiłku, utrata wody z organizmu może znacznie wzrosnąć, ponieważ ludzie mają dużą i zmienną zdolność do aktywnego wydzielania potu. U mężczyzn, utrata wody przez pocenie się może przekroczyć podczas zawodów sportowych 2 litry na godzinę, natomiast przy bardzo intensywnym i krótkotrwałym wysiłku może sięgać nawet 3 – 4 litrów na godzinę!
Podczas intensywnego wysiłku fizycznego, wraz z potem organizm traci także elektrolity, zwłaszcza sód, które to są niezbędne min. do prawidłowej pracy serca. Dlatego przy dużym wysiłku fizycznym, należy pamiętać nie tylko o uzupełnianiu utraconej wody, ale także o odbudowie utraconych zapasów elektrolitów, głównie wspomnianego wcześniej sodu.
Nawadnianie organizmu
Przy niewielkiej utracie wody, najprostszym i najskuteczniejszym sposobem nawodnienia organizmu, jest doustne przyjęcie dużej ilości płynów oraz ograniczenie dróg ich utraty. Jak we wszystkim – także tutaj – wskazany jest jednak umiar. Spożycie zbyt wielkiej ilości wody w krótkim czasie, może doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci.
Po szybkim wypiciu dużej ilości wody, zostaje zachwiana równowaga elektrolityczna organizmu. Taki stan zaburzenia gospodarki wodnej to przewodnienie hipotoniczne lub inaczej: zatrucie wodne. Znamienny jest przypadek konkursu radiowego z 2007 roku. Polegał on na wypiciu jak największej ilości wody w bardzo krótkim czasie. Skończyło się to tragicznie dla jednej z zawodniczek: kobieta która wypiła 7,5 litra, jeszcze tego samego dnia zmarła w swoim domu.
W krańcowych przypadkach odwodnienia, doustne spożycie wody może być niewystarczające. W takiej sytuacji stosuje się nawadnianie dożylne, gdzie oprócz samej wody podawanej bezpośrednio z kroplówki, dostarcza się także w odpowiedniej ilości niezbędne elektrolity.
Odpowiednie nawodnienie organizmu jest sprawą kluczową dla naszego zdrowia i dobrej kondycji fizycznej oraz psychicznej. W sytuacjach ekstremalnych, nie można przecenić posiadania odpowiedniego zapasu wody pitnej. Jest to jedna z pierwszych rzeczy które należy zapewnić sobie i swoim bliskim.
Pomyśl o tym zawczasu i przygotuj się.